«Στο διάβολο να πάνε, μακάρι να κλείσουμε τα σύνορα επιτέλους» φωνάζει μία ηλικιωμένη κοντά στο Πάρκο Γκιουέλ της Βαρκελώνης, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αξιοθέατα της καταλανικής πρωτεύουσας. Υποστηρίζει μάλιστα ότι «οι Άγγλοι και οι Γερμανοί είναι οι χειρότεροι, μας έχουν κάνει τη ζωή κόλαση σε αυτή την πόλη». Αφορμή για την ηχηρή διαμαρτυρία ήταν μία τυχαία συνάντηση στο πεζοδρόμιο με μια παρέα νεαρών επισκεπτών, που δεν άφηναν στην ηλικιωμένη γυναίκα χώρο για να περάσει. Στο γειτονικό καφενείο ένας συνταξιούχος συμφωνεί και επαυξάνει: «Αυτοί οι αλητοτουρίστες είναι για φτύσιμο», λέει, υπό τις ζωηρές επευφημίες των άλλων θαμώνων.
Όχι, δεν αντιδρούν όλοι με τέτοια ένταση στα κύματα των επισκεπτών, που συνεχώς αυξάνονται. Ωστόσο, το καλοκαίρι που πέρασε δύσκολα έβρισκες άνθρωπο στη Βαρκελώνη που να μην υποστηρίζει ότι «παραπάει το πράγμα» με τον υπερβολικό αριθμό επισκεπτών. «Τουρισμοφοβία» (turismofobia) είναι ο χαρακτηριστικός όρος που ακούγεται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο ξεκάθαρα. Όχι μόνο στη Βαρκελώνη, που εδώ και χρόνια επανεξετάζει το τουριστικό μοντέλο της, αλλά και σε άλλους δημοφιλείς προορισμούς της χώρας, όπως η Μαγιόρκα, τα Κανάρια Νησιά, η καταπράσινη Γαλικία.
Ψεύτικος «συναγερμός» για τσούχτρες
Δεν λείπουν ακόμη και οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά του υπερτουρισμού στην Ισπανία. Πολλές φορές όμως οι ενδιαφερόμενοι καταφεύγουν σε πιο …πονηρές μεθόδους. Στη Μαγιόρκα, για παράδειγμα, η πρωτοβουλία πολιτών Caterva επιχειρεί να εκδιώξει τους τουρίστες από τις ανατολικές παραλίες του νησιού, εγκαθιστώντας προειδοποιητικές πινακίδες για δήθεν «επικίνδυνες τσούχτρες» ή ακόμη και για «πτώσεις βράχων». Εκπρόσωπος της ομάδας δηλώνει ότι δεν υπήρχε άλλη επιλογή, καθώς «με κάποιον τρόπο πρέπει να αμυνθούμε κι εμείς στην απαλλοτρίωση της περιοχής».
Στη Βαρκελώνη είχε γίνει γνωστό ένα άλλο, παραμφερές περιστατικό: Κάτοικοι της συνοικίας Ελ Καρμέλ, κοντά στο πολυσύχναστο Πάρκο Γκιουέλ, άλλαξαν κατεύθυνση στις πινακίδες για να παραπλανήσουν τους τουρίστες που αναζητούσαν τον δρόμο για το Τούρο ντε λα Ροβίρα, ένα σύνολο εγακαταλελειμμένων αντιαεροπορικών καταφυγίων που προσφέρουν μία μοναδική θέα στην πόλη. Τα τελευταία χρόνια η περιοχή αυτή έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο δημοφιλή σημεία συνάντησης για όσους θέλουν αν απολαύσουν ένα ειδυλλιακό ηλιοβασίλεμα, αλλά και για μανιακούς του Instagram, πρωταγωνιστές του TikTok και αμέτρητους τουρίστες που συγκεντρώνονται κάθε βράδυ, κατά χιλιάδες, για να ακούσουν δυνατή μουσική και να πιουν μέχρι τελικής πτώσεως.
Τοπικά μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο ακόμη και για χειροδικίες με τους τουρίστες. Σε μία προσπάθεια να κατευνάσει τα πνεύματα η Δημοτική Αρχή, τον περασμένο Μάιο, αποφάσισε να απαγορεύσει την πρόσβαση στο Τούρο ντε λα Ροβίρα, από τις 19.30 το απόγευμα μέχρι τις 9.00 το πρωί. Όμως οι περίοικοι υποστηρίζουν ότι η απαγόρευση πολύ απλά δεν τηρείται…
«Βρωμιά και θόρυβος»
Δεν διαμαρτύρονται μόνο οι ηλικιωμένοι. Η Καρίνα, που ζει μαζί με τον γιο της κοντά στο Πάρκο Γκιουέλ, λέει ότι «το χάος χειροτερεύει συνεχώς. Έχει θόρυβο και βρωμιά, ποτέ δεν έχω δει την πόλη τόσο βρώμικη. Επιπλέον, πολλοί τουρίστες έχουν απαράδεκτη συμπεριφορά. Πολλές φορές τους βλέπω να κάθονται μπροστά στην πόρτα μου και να εμποδίζουν την είσοδο». Η Σάντρα, νεαρή ιδιοκτήτρια κοσμηματοπωλίου, λέει ότι αποφάσισε να πουλήσει το σπίτι της και να μετακομίσει σε πιο ήσυχη γειτονιά. «Αν και στο μεταξύ ολόκληρη η πόλη υποφέρει από τον υπερτουρισμό», όπως λέει.
Πουθενά όμως δεν είναι τόσο εμφανής η επίδραση του υπερτουρισμού, όσο στη γειτονιά Βίλα ντε Γκράσια, την παλαιά καλλιτεχνική συνοικία της Βαρκελώνης με τα στενά δρομάκια. Σε κάθε γωνία εμφανίζονται γκράφιτι με συνθήματα όπως «tourists go home». «Έχουμε γίνει ξένοι στο ίδιο μας το σπίτι», λέει ένας κάτοικος. «Πολλοί τουρίστες πίνουν και μετά αρχίζουν να παραφέρονται», διαμαρτύρεται μία νεαρή γυναίκα. Στις δημοτικές αρχές καταφθάνουν αμέτρητες διαμαρτυρίες για τουρίστες που κάνουν θόρυβο, κοιμούνται στους δρόμους και κάνουν την ανάγκη τους όπου βρουν.
Σημαντικός παράγοντας οικονομικής ανάπτυξης
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η οικονομική ελίτ της χώρας γνωρίζουν το πρόβλημα, αλλά ενίοτε το υποβαθμίζουν. «Η τουρισμοφοβία στα νησιά μας αρχίζει να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις», παραδέχεται η Τζέσικα ντε Λεόν, υπουργός Τουρισμού στην περιφέρεια των Καναρίων Νήσων, υποστηρίζει όμως ότι «πίσω από τις αντιδράσεις βρίσκονται και οργανωμένα συμφέροντα».
Το σίγουρο είναι ότι η κατάσταση δεν εξομαλύνεται από μόνη της. Το 2023 η Ισπανία αναμένει ρεκόρ αφίξεων: 85 εκατομμύρια τουρίστες, αριθμός μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο του έτους 2019, πριν την πανδημία. Ο τουρισμός αντιπροσωπεύει το 12% της ισπανικής οικονομίας, μάλιστα σε περιοχές όπως τα Κανάρια Νησιά και οι Βαλεαρίδες το ποσοστό αυξάνεται σε 30%. Αλλά ακόμη και όσοι ζουν από τον τουρισμό δεν μπορούν πλέον να αγνοήσουν τα προβλήματα. «Είναι απαράδεκτο να φοβούνται οι κάτοικοι να κάνουν μια βόλτα στον δρόμο» λέει ο Πέντρο Μαρίν, πρόεδρος του τοπικού ξενοδοχειακού επιμελητηρίου στην Πλάγια ντε Πάλμα. «Το περασμένο καλοκαίρι είχαμε βιασμούς, μαχαιρώματα, κλοπές, ναρκωτικά, ήταν μία καταστροφή. Εμείς προσπαθούμε βέβαια να φέρνουμε ποιοτικό τουρισμό στο νησί μας, αλλά χρειάζεται καλύτερη αστυνόμευση και μεγαλύτερη αυστηρότητα στην εφαρμογή του νόμου».
Πηγή: dw.com
